Dane osobowe pacjenta
Początek karty badania stanowią dane osobowe pacjenta. Obejmują one:
- imię i nazwisko
- rok urodzenia
- dane kontaktowe (adres email, telefon)
- wymagania wzrokowe
Podpunkt ostatni jest szczególnie ważny - to dzięki niemu można poznać potrzeby pacjenta. Optometrysta zadaje szereg pytań o wykonywany zawód, posiadane hobby oraz jazdę samochodem. Istotne są również informacje o ilości czasu spędzonego na pracy z komputerem, telefonem czy oglądaniu telewizji i czytaniu książek. Jest to również najwłaściwszy czas na zapytanie pacjenta o szczególne wymagania wzrokowe (np. wykonywanie precyzyjnych czynności z bliska).
Często już w tym momencie zgłaszane są również pierwsze skargi pacjenta, obejmujące problemy z widzeniem z ważnej dla niego odległości bądź w konkretnych warunkach (np. podczas kierowania samochodem po zmroku). Optometrysta powinien uważnie słuchać odpowiedzi pacjenta oraz zwracać uwagę na wszystkie zgłaszane zastrzeżenia.
Oczywiście, wszystko odbywa się w życzliwej atmosferze, a sama rozmowa przybiera charakter rozmowy, nie przesłuchania! Pacjent powinien czuć się swobodnie, z przekonaniem, że intencją optometrysty jest dobro pacjenta.
Rezultatem zebrania wszystkich danych osobowych będzie dokładne poznanie wymagań wzrokowych pacjenta oraz wstępna identyfikacja zgłoszonych problemów wzrokowych wraz z ustaleniem hipotetycznych przyczyn ich występowania.
Wywiad z pacjentem
Podczas przeprowadzania wywiadu można wyszczególnić 4 kluczowe grupy pytań:
- skarga główna
- historia korekcji
- dolegliwości
- wywiad medyczny
Wywiad rozpoczyna się od poznania i przeanalizowania głównej dolegliwości pacjenta. Prawdziwym faworytem wśród wszystkich możliwych przyczyn zdecydowania się na badanie wzroku jest stwierdzenie “gorzej widzę”. Tutaj zadaniem optometrysty jest rozbudowanie skargi głównej o dodatkowe szczegóły.
- Na jakie odległości występuje gorsze widzenie?
- W jakich okolicznościach (stale/okresowo, w zależności od pory dnia, oświetlenia)?
- Kiedy zostało to zauważone?
Solidne doprecyzowanie skargi głównej jest bardzo ważne, ponieważ determinuje dalszy przebieg badania!
Następnym etapem jest omówienie historii korekcji z pacjentem. Ważne jest pozyskanie informacji od kiedy u pacjenta występuje wada wzroku oraz jakie metody korekcji stosował i obecnie stosuje (np. czy użytkował już okulary progresywne, soczewki kontaktowe). Im więcej pozyskanych danych - w tym konkretnych wartości korekcji oraz konstrukcji soczewek - tym dokładniejszy profil pacjenta można stworzyć.
Zagadnienie dolegliwości również należy do bardzo rozbudowanych. Szczególnie istotne jest tutaj niepostawienie samego pytania “czy odczuwa Pan/Pani jakieś dolegliwości wzrokowe?”, ale podsuwanie pacjentowi konkretnych przykładów. Wielu pacjentów samoistnie nie zgłosi występowania “latających muszek” w polu widzenia, jednak zapytanie o takie doświadczenie bardzo często kończy się twierdzącą odpowiedzią. Warto poruszyć również kwestię nadmiernego łzawienia, pieczenia oczu, nadwrażliwości na światło, bólów głowy czy dwojenia i rozmazywania się obrazu. Oczywiście, każdą doświadczaną przez pacjenta dolegliwość należy doprecyzować.
Wywiad medyczny obejmuje szereg pytań o stan zdrowotny pacjenta. Dotyczy on zarówno chorób układu wzrokowego, chorób ogólnych, sposobu ich leczenia, przebytych zabiegów oraz operacji, jak i przyjmowanych leków. Ważne jest również zapytanie o choroby oczu oraz choroby ogólne występujące w najbliższej rodzinie, a także termin ostatniego badania okulistycznego i optometrycznego.
Badanie wstępne
Obejmuje:
- Wyznaczenie ostrości wzroku bez korekcji. Ponadto, jeśli pacjent aktualnie stosuje korekcję, to ostrość wzroku powinna zostać sprawdzona również w niej.
- Zbadanie stanu widzenia obuocznego. Warto sprawdzić widzenie stereoskopowe oraz skontrolować czy nie występuje tłumienie któregoś z oczu bądź nieprawidłowe ustawienie oczu.
- Ustalenie oka dominującego. Jego wyznaczenie powinno zostać wykonane zarówno w warunkach do bliży, jak i dali.
W przypadku zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości rozważyć można dodatkowe procedury, takie jak badanie ruchów oczu, sprawdzenie pola widzenia metodą konfrontacyjną, wykonanie testu Amslera oraz testu widzenia barwnego. Niejednokrotnie przyda się również wyznaczenie punktu bliskiego akomodacji i konwergencji.
Jeśli tylko wyposażenie gabinetu to umożliwia, warto przeprowadzać również przesiewowy pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Refrakcja przedmiotowa
Zaraz po badaniu wstępnum, kolejnym etapem standardu badania optometrycznego stworzonego przez PTOO, jest refrakcja przedmiotowa, czyli wykonanie refraktometrii lub skiaskopii oraz keratometrii. Pacjenci najczęściej kojarzą tę procedurę pod hasłem “komputerowego badania wzroku”, do którego zalicza się refraktometrię i keratometrię.
Badanie to wykorzystuje światło podczerwone, dlatego przeprowadzane jest sprawnie i całkowicie bezboleśnie. Dostarcza kilku poniższych informacji (dla każdego oka osobno):
- moc sferyczna
- moc cylindryczna
- oś cylindra
- krzywizny rogówki
Należy zaznaczyć, że badanie autorefraktometrem i keratometrem jest jedynie pomiarem wstępnym i nie można w oparciu o jego wynik wykonywać korekcji. Konieczne jest dalsze przeprowadzenie badania subiektywnego, w którym to pacjent aktywnie udziela się przy doborze najwłaściwszej wartości korekcji.
Ponadto, pomiar keratometrii może okazać się cenną wskazówką przy wstępnym rozpoznaniu stożka rogówki. Jeśli w badaniu wykazane zostaną znaczne różnice krzywizn rogówki bądź inne odstępstwa od norm, a karta pacjenta wykazuje niepełne zadowolenie klienta z jakości widzenia, bądź wielokrotne zmiany korekcji (zwłaszcza wartości i osi astygmatyzmu), konieczne jest przeprowadzenie dalszej diagnozy i wykonanie topografii lub tomografii rogówki.